मनोज बिश्वकर्मा

योद्धा आमालाई सम्झिएर  ----------------------------------------  `आमा´को लागि आमा हुनु भनेको के थियो ? म कहिल्यै महसुस गर्न सक्नेछैन । तर सन्तानको लागि आमा के हुन्छ ? असङ्ख्य अनिद्रामा, अफ्ठ्यारामा, असहजतामा पनि धरती भइ एक्लै फैलिनु, सन्तानको सुखमा आकाश झैँ उज्यालिनु, जीवनकै सब्से सुन्दर आदर्शमा आफ्नो रक्तमांसको डल्लालाई डोहोर्याउन चाहनु सायद आमा हुनु हो । कम्तिमा मेरी आमालाई यस्तै पाएँ । सन्तानको लागि आफ्नो थर दिन समेत योग्य नहुने देशमा, सन्तानको लागि एक चिर्कटो नागरिकता दिन समेत योग्य नहुने देशमा सायद हरेकजसो आमाको यस्तै विषम चित्र बन्छ । यस्तै उदास अनुहार बन्छ । यस्तै थकित अनुहार सम्झिएर हामी आमालाई महान भन्छौं । तर आमाको एकलौटी सकसहरू कम गर्दैनौँ ।    समाजशास्त्रको आँखामा आमा महान होइन; शोषित हो, उत्पिडित हो, दास हो । यसको चेपमा पिसिएर पनि जसरी मलाई/सन्तानलाई हुर्काउनुभयो । त्यो समानताको मूल्यबाहेकमा तिर्न नसकिने ऋण हो । ज्ञानको नवजात गोडा बामे सरिरहँदा पीडक लाग्छ धरती; सायद आमा हुनु भनेको आफ्नो फरिया/औंला समात्न दिएर उभिन सिकाउनु हो, अग्लो एक्लोपनमा ...

  तपाईंको कित्ता कुन हो महोदय ?           -मनोज बिश्वकर्मा रूकुम हत्याकाण्डमा बेपत्ता भनिएका छ जनामध्ये ६ जनाको लास मारेर फ्याकिएको अवश्थामा भेटिसकेको  छ। पोष्टमार्टम रिपोर्टले पनि यस्तै भन्छ । अन्तरजातीय प्रेम सम्बन्धबाट उत्पन्न भएको यो नृशंस हत्या प्रकरणपछि अहिले सामाजिक संजाल स्पष्ट दुई खेमामा बाँडिएको देखिन्छ । एकथरि सामाजिक न्यायका पक्षमा उभिएका छन् भने अर्कोथरि यथार्थलाई ढाकछोप गर्न लागिपरेका छन्। हत्या प्रकरणको घटना विवरण बुझ्दा जातियता जोडिएको कुरा सामान्य-चेत हुने मानिसले समेत बुझ्न सक्छ । भलै कि यसमा अन्य कारणहरू पनि नभएका हैनन ।  हिटलरलाई सरापेर नथाक्ने पनि यसबेला यथार्थलाई ढाकछोप गर्न असली अनुहारसहित उग्र नश्लवादी भएर निस्किएका छन् । यिनिहरू सामुहिक हत्या जस्तो बिषयमा यतिसम्म असंवेदनशिल र जातिवादी भएर निस्किएका छन् कि 'अरू सब भन तर दलित भएकै कारण मारियो नभन' भन्दैछन् । दलित भएकै कारण अजित मिजारको हत्या भयो ; लास ४ बर्षदेखि अस्पतालमै सडेर बसेको छ । जात नजोड भनेर के समाजमा यस्तो जातिय अपराध भएकै छैन भन्न खोजेको ? आफू बाँचे...

हामी मानिस ब्रह्माण्ड सिस्टमको सानो हिस्सा हौँ । यो ब्रमाण्डको सुक्ष्मदेखि बिशालतम् अस्तित्त्व एउटा सिस्टमबाट चल्छ ।यो सिस्टम चै हामीमाझ अझै रहस्यकै रूपमा छ । हाम्रो आजसम्मको चिन्तन , हाम्रो बेद , बिज्ञान सब यहि रहस्य उत्खनन गर्ने प्रयासमा छन् । हामीले आजसम्म जान्यौ , बुझ्यौ भनेको त्यस्तो कुनै कुरा छैन जो हामीले सम्पूर्ण रूपले जानेका हौँ । कुनै एउटै कुराको समग्र सिस्टम जानेपछि यो ब्रमाण्डको केहि कुरा जान्न बुझ्न बाँकी रहदैन । हामीसँग जति आंशिक ज्ञान छ ति सब हाम्रा चिन्तन , बेद , बिज्ञानको प्रयासको उपज मात्र हुन । यो प्रयासलाई नै सम्पुर्ण ठान्नु चै मुर्खता सिवाय केहि होईन । केहि लठुवाहरू चै बेदमै सब छ , बिज्ञानमै सब छ भनि बस्छन् । बेद , बिज्ञान मानिसको चिन्तन , अभ्यासको उपज हो । मानिस यो भन्दा बढि केहि हो ।   असलमा हामी यति अन्जान छौ यो जीवनजगतसँग कि हामीलाई अाफै को हो ? थाहा छैन । मानिस यो बिशाल सृष्टि-सिस्टमको एक हिस्सा हो । मानिसले आफूलाई मात्र सम्पूर्णरूपमा जानेको भएँ यो ब्रह्माण्ड जान्न बाँकी रहने थिएन । हाम्रा साधु महात्माले जान्ने प्रयास गरेँ । बदलामा हामीले तिनलाई भगवान...

    यादहरुको सङग्रहालय (।--------------------------------।) कपुरको सुगन्ध बिलाए झै बतासमा म बिलिन नहुञ्जेल बतासबाट आफुभित्र सङ्ग्रह गर्न चाहान्छु यादहरु ! बरफहरुको जङगलमा म एक्लै एक्लै जम्दा सगैँ जम्न तयार उनी उनको आँखा मेरो आखाँको एउटा कुनामा राख्न चाहान्छु ! मैले ढुङगाको गित गाईरहँदा मलाई धरतिको गित सुनाईरहनेहरुलाई जीवनको अन्तिम स्टेसनसम्म कुदिरहने मुटुको ट्रेनमा बसाउन चाहान्छु ! मैले हेर्न नजानेको फूल मैले महशुस गर्न नसकेको बतास मैले नजानेरै कुल्चिएको दुबो सब्बै सब्बैलाई राख्न चाहान्छु छातीको र्याकमा ! बुख्याचाँ थिए म सम्बन्धको हाड भावनाको रगत विचारको छाला दिएर मान्छे जस्तै बनाउनेहरुलाई धड्काईरहन चाहान्छु सासहरुको लयमा ! यो बाटाहरुको सहरमा मैले बाटो नै नभेट्दा मलाई नै बाटो बनाउनेहरुलाई ! जीवनको साईकिल मुस्किलले पेलिरहँदा खुट्टाको ट्युबमा हावा भरिदिनेहरुलाई ! छाडेर फर्किनेहरुलाई ! फर्किएर फेरि कहिल्यै नआउनेहरुलाई ! मेरो आत्मामा मरुभुमि बिछ्याउनेहरुलाई ! मरुभुमिको गाउँबाट फर्कदा ओठको बालुवा ओठैले पुछिदिनेहरुलाई !...

कबिता-             मेरो देशमा        (।------------------।) मेरो देशमा खतरा छ सिताहरुलाई रामदेखि उक्लिन सकेनन् भने जनकले दाईजोको सगरमाथा कतिबेला कसरी रामले "राम नाम सत्य" बनाउछ सिताको मनमा दन्किरहन्छ अग्निकुण्ड! मेरो देशमा अाज पनि खतरा छ 'एकलव्य'हरुको बुढीअौलालाई धृतराष्ट्रको आँँखाबाट अर्जुनले देख्न थालेपछि संसार सम्पूर्ण रुपले नाङ्गिन्छ गुरु द्रोणाचार्यको गुरुदक्षिणा र काटिन्छ हत्केलाबाट ! मेरो देशमा हरेक ब्यान यशोधरा , राहुलको आशुँले लछप्पै भिजेर धरति धरतिमूनिबाट गुञ्जिन्छ अरबमा बाकस प्याक गर्दागर्दै आफै बाकसमा प्याक भएर ओर्लिएका बुद्धको ब्लुज ! मेरो देशमा बोकेर हिन्दा हिन्दै हिन्दा हिन्दै महादेवले सतिदेवीको शव जलाउनको लागि पैसा नभएर कुहिएर खस्छ- अङ्ग प्रत्ययङ्ग जहाँ जहाँ खस्छन् ती अङ्गहरु त्यहाँ त्यहाँ उत्पति हुन्छन् तीर्थस्थल ती तीर्थस्थलमा लम्पसार महादेवहरु तानिरहेछन्  समानताको गाजाँ ! मेरो देशमा नभएको होईन स्वर्गको फिलिङ्गो चोरेर पृथ्विको धरति उज्यालो पार्न खोज्ने प्रम...

                               १.शब्द संवाद गर्न समेत मुस्किल थियो संवेगहरूको जञ्जाल थिएँ भावहरू बाटो फेला नपरेको बटुवा जस्तै थिएँ जब म अक्षर थिए तिमी पनि बेअर्थको अक्षर थियौ थियौँ सिम्फोनीबिहिन त्यसपछि हाम्रो समास भयो !        २.केही कुरा आधा नै सुन्दर हुन्छ केही कुरा आधा नै सुन्दर हुन्छ जस्तो तिम्रो शिरबाट खसेको झरना पिठ्युको छेउछाउ नपुग्दै रोकिनु , जस्तो तिम्रो ओठबाट खसेको प्रेमिल स्वर जीवनको किनार नछुदै रोकिनु , जस्तो कि तिम्रो र मेरो सम्बन्ध ... केही कुरा आधा नै सुन्दर हुन्छ जस्तो कि आकाशमा आधा मुस्कुराएको जून , जस्तो कि आधा घाम आधा पानी मिसिएर टाँगिएको ईन्द्रेणी , जस्तो कि आधा अनुहार देखाएको कुनै हिमाल , केही कुरा आधा नै सुन्दर हुन्छ जस्तो कुनै यात्रामा भेटिएको सुन्दर मानिसको नाम छुट्नु , जस्तो कुनै प्रिय गित हजार पटक सुनेँ पनि आधै रहनु , जस्तो कुनै पढ्दै गरेको कबिता अाधामै सक्किनु ....               ...